علوم زراعی ایران، جلد ۲۰، شماره ۴، صفحات ۲۶۷-۲۸۷
عنوان فارسی اثر نسبت‌های جایگزینی کشت مخلوط ذرت (Zea mays L.) و لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) بر عملکرد دانه و شاخص‌های کارایی مصرف نیتروژن
چکیده فارسی مقاله به منظور ارزیابی کارایی مصرف نیتروژن در کشت مخلوط ردیفی جایگزینی دو گیاه ذرت و لوبیا، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 94-1393 و 95-1394 اجرا شد. نسبت‌های کاشت شامل کشت مخلوط ردیفی ذرت و لوبیا با نسبت 50 :50، ذرت و لوبیا با نسبت 67 : 33 و ذرت و لوبیا با نسبت 33 : 67 و کشت خالص ذرت و لوبیا، به عنوان کرت اصلی و مصرف کود نیتروژن (55 کیلوگرم در هکتار) و عدم مصرف کود نیتروژن به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. عملکرد دانه و زیست توده دو گیاه اندازه‌گیری و کارایی جذب، تبدیل و مصرف (بهره‌وری) نیتروژن و سهم هر یک از اجزای بهره‌وری محاسبه شدند. نتایج نشان داد که نسبت‌های کشت مخلوط ذرت و لوبیا و مصرف کود نیتروژن، اثر معنی‌داری بر عملکرد دانه و زیست توده هر دو گیاه داشتند. حداکثر عملکرد دانه و زیست توده لوبیا (به‌ ترتیب 1/3462 و 5/10124 کیلوگرم در هکتار) و ذرت (به‌ ترتیب 1/5974 و 2/18321 کیلوگرم در هکتار) در کشت‌های خالص لوبیا و ذرت بدست آمد. ارزیابی بهره‌وری نیتروژن بر اساس عملکرد دانه نشان داد که در کلیه تیمارها، کارایی تبدیل نیتروژن سهم بالاتری داشت. در تیمار مصرف کود نیتروژن، مخلوط ردیفی50 :50 لوبیا و ذرت از کارایی جذب بالاتری برای هر دو گونه برخوردار بود. بالاترین نسبت برابری زمین بر اساس عملکرد دانه (10/1)، بر اساس کارایی جذب نیتروژن (30/2) و بر اساس بهره‌وری نیتروژن (بر حسب عملکرد دانه: 98/1 و بر حسب عملکرد زیست‌توده: 02/2) مربوط به نسبت کاشت 50 :50 ذرت و لوبیا بود. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می‌رسد که کشت مخلوط ردیفی ذرت و لوبیا، راه حل بوم‌سازگار مناسبی جهت کاهش تلفات نیتروژن، بهبود کارایی جذب نیتروژن، اجتناب از مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی و بهبود بهره‌وری کودهای شیمیایی در بوم نظام‌های زراعی می‌باشد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله ذرت، زیست توده، کارایی جذب نیتروژن، کشت مخلوط ردیفی و لوبیا
عنوان انگلیسی Effect of intercropping replacement ratios of maize (Zea mays L.) and bean (Phaseolus vulgaris L.) on yield and nitrogen use efficiency indices
چکیده انگلیسی مقاله To evaluate nitrogen use efficiency in intercropping replacement ratios of maize and bean, an experiment was conducted during two successive cropping years of 2014-2015 and 2015-2016 at Agricultural Research Station, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. Experimental factors were arranged as split plots in randomized complete block design with three replications. The main plots consisted of sole culture of maize and bean, row intercropping with ratios of 50%:50%, 67%:33% (2 rows of maize: 1 row of bean) and 33%: 67% (1 row of maize: 2 rows of bean). Application and no-application of nitrogen (N) fertilizer (55 kg.ha-1) were assigned to sub plots. The results showed that different ratios of maize and bean intercroppings and application of nitrogen fertilizer had significant effects on grain yield and biomass as well as nitrogen use efficiency indices (such as uptake, utilization and productivity). Maximum grain yield and biomass of bean (3462.1 and 10124.5 kg.ha-1 respectively) and maize (5974.1 and 18321 kg.ha-1, respectively) were obtained from sole cropping of bean and maize. In both crops, N utilization efficiency was higher in all treatments when nitrogen productivity was calculated using grain yield. In nitrogen application treatment, the row intercropping ratio of 50:50 of bean and maize had higher nitrogen uptake efficiency for both crops. Also, the ratio of planting 1 maize: 1 bean (50% maize: 50% bean) had the highest total land equivalent ratio (1.10) using grain yield, nitrogen uptake efficiency (2.30) and nitrogen productivity efficiency (using grain yield (1.98) and biological yield (2.02)). Therefore, it can be concluded that the use of maize and bean row intercropping is an environmental friendly cfrop management pratctice to reduce nitrogen losses and improve its uptake efficiency, and to prevent the excessive use of chemical fertilizers and improve the productivity of these inputs in agroecosystems.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله صغری حسین زاده | Soghra Hosseinzadeh
Ph.D. Student, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
دانشجوی دکتری دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

محسن جهان | Mohsen jahan
Associate Prof. Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

مهدی نصیری محلاتی | Mahdi Nassiri Mahallati
Professor, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

کمال حاج محمدنیا قالیباف | Kamal Haj Mohammadnia Ghalibaf
Assistant Prof. Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

نشانی اینترنتی http://agrobreedjournal.ir/browse.php?a_code=A-10-1-573&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/959/article-959-1357163.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده علمی - پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات